Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, tarımda başarının sırrının kooperatifçilikte yattığını bildirerek, “herkese açık ve halk odaklı olan kooperatifler kimsenin dışlanmasına izin vermez. Gönüllü ortakların demokratik kontrolüyle faaliyetlerini yürüten kooperatifler etkin hale getirilir ve piyasada hakim kılınırsa üretici de tüketici de kazanır” dedi.
Bayraktar, 21 Aralık Dünya Kooperatifçilik Günü dolayısıyla yaptığı açıklamada, Birleşmiş Milletler’in 2017 yılı Dünya Kooperatifçilik Günü’nün temasını “Kooperatifler kimsenin dışlanmasına izin vermez’’ olarak belirlediğini hatırlattı. Bu temanın kooperatifleri çok iyi bir şekilde tanımladığını bildiren Bayraktar, kooperatiflerin kapsayıcı olduğuna, ırk, cinsiyet, kültür, sosyal çevre veya ekonomik durumuna bakılmaksızın insanların bir araya gelmesiyle oluştuğuna ve ortak ihtiyaçların karşılanmasını sağladığına dikkati çekti.
-Avrupa’da çok güçlü bir kooperatifleşme görülüyor-
Dünyada kooperatiflerin üye sayısının 1 milyarı bulduğunu, sadece Avrupa Birliği ülkelerinde 250 kooperatif bulunduğunu, 5,4 milyon kişiye istihdam sağlayan bu kooperatiflerin üye sayısının 163 milyon kişiye ulaştığını belirten Bayraktar, şunları kaydetti:
“Ülkemizde çok sayıda kooperatif olsa da etkinlikleri sınırlıdır. Kooperatiflerin tarımsal pazar payı ülkemizde yüzde 2’de kalmaktadır. Buna karşın kooperatiflerin tarımsal pazar payı Hollanda’da yüzde 83’e, Finlandiya’da yüzde 79’a, İtalya’da yüzde 55’e, Fransa’da yüzde 50’ye ulaşmaktadır.
30 bin kooperatifin üye olduğu Avrupa Birliği Tarım Kooperatifleri Birliği’nin (COGECA) yaklaşık 9 milyon çiftçi ortağı, 600 binden fazla çalışanı bulunmaktadır. 210 milyar avro ciro yapan COGECA’ya bağlı kooperatifler, genel olarak tarımsal girdilerin temininde yüzde 50’den fazla, tarımsal ürünlerin işlenmesi ve pazarlanmasında ise yüzde 60’dan fazla pazar payına sahiptir.
Kooperatiflerin tarımsal pazar payının yüksek olması hem üretici hem tüketici açısından fiyatlara bir istikrar getiriyor. Üreticinin mağduriyetini gideriyor. Üretici istikrarlı bir gelire kavuşuyor. Bu durum tarımda sürdürülebilir yapıyı destekliyor.”
-Kooperatifleşme teşvik edilmeli, mali yönden güçlendirilmeli
ve desteklenmeli-
Kooperatiflerin ülkemizde istenilen seviyeye gelebilmesi için kooperatifleşme teşvik edilmeli, kooperatiflerin mali yönden güçlendirilmesi ve desteklenmesi gerektiğini bildiren Bayraktar, şöyle devam etti:
“Küçük işletmelerin çok yoğun olduğu tarımsal yapımızda ekonomik örgütlenme de yetersiz kalmıştır. Ülkemizdeki tarımsal örgütler pek çok sorunla karşı karşıyadır. Ülkemizde kooperatifçilik, en önemli sorunlarından birini yine örgütlenme konusunda yaşamaktadır. Kooperatiflerin büyük bir bölümü tek başına hareket etmekte ve bir üst yapıya bağlı bulunmamaktadır. Başta kooperatifler olmak üzere tarımsal örgütler arasında yeterli koordinasyon sağlanamamıştır.
Kooperatiflerin etkin bir çalışma düzenine sahip olmayışları Türk tarımının pazarlama sorunlarının başında gelmektedir. Kooperatifler, ekonomik örgütlenmeler olarak ürün pazarlamasına odaklanmalıdır. Girdi ve kredi temini, depolama, ambalaj ve pazarlama safhalarında daha aktif rol almaları sağlanmalıdır.
Kooperatifçilikte temel sorunlardan birini oluşturan eğitim eksikliğinin giderilmesi için eğitim ve Ar-Ge faaliyetlerini yürütecek bir kurumsal yapı oluşturulmalıdır. Bu çalışmalar mümkün olduğu kadar geniş tabana yayılarak yapılmalı ve üniversiteler dışındaki diğer sivil toplum örgütlerinin de eğitimle ilgili desteklerinin artırılması sağlanmalıdır.
Kooperatiflerde iç denetlemenin daha işlevsel bir yapıya kavuşturulması, dış denetlemenin ise bağımsız, yetkili özel şirketler tarafından yapılması önem taşımaktadır.”
