Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, Haziran ayında markette 25, üreticide 11 üründe fiyat artışı, markette 12, üreticide 8 üründe fiyat düşüşü olduğunu, markette 3, üreticide 13 üründe fiyatın değişmediğini bildirdi.
Bayraktar, Haziran ayında markette ve üreticide fiyatı en fazla artan ürünlerin kuru soğan ve patates, fiyatı en fazla düşen ürünlerin ise kiraz ve şeftali olduğunu belirtti.
Haziran ayında market fiyatlarında zeytinyağı, yumurta ve toz şeker fiyatında değişim görülmezken, fiyat düşüşünün yüzde 39,03 ile en fazla kirazda meydana geldiğini bildiren Bayraktar, şunları kaydetti:
“Kirazdaki fiyat düşüşünü yüzde 35,50 ile şeftali, yüzde 31,76 ile karpuz, yüzde 19,53 ile patlıcan, yüzde 16,59 ile yeşil fasulye, yüzde 10,15 ile elma, yüzde 9,77 ile marul, yüzde 7,92 ile havuç izledi.
Markette en fazla fiyat artışı ise yüzde 110,82 ile kuru soğanda görüldü. Kuru soğandaki fiyat artışını yüzde 50,73 ile patates, yüzde 38,91 ile domates, yüzde 22,10 ile limon, yüzde 19,86 ile salatalık, yüzde 13,15 ile sivri biber, yüzde 12,47 ile kabak, yüzde 11,45 ile Antep fıstığı takip etti.”
Üretici fiyatlarındaki değişim-
Haziran ayında üretici fiyatlarında, havuç, maydanoz, elma, kuru fasulye, nohut, yeşil mercimek, pirinç, kuru kayısı, kuru incir, fındık, zeytinyağı, yumurta ve süt fiyatında değişim olmazken, yüzde 39,29 azalmayla fiyatı en fazla düşen ürünün şeftali olduğunu belirten Bayraktar, şu bilgileri verdi:
“Şeftalideki fiyat düşüşünü yüzde 33,33 ile kiraz, yüzde 20,84 ile patlıcan, yüzde 14,81 ile karpuz, yüzde 13,28 ile yeşil fasulye izledi.
Üreticide en fazla fiyat artışı yüzde 102,78 ile kuru soğanda görüldü. Kuru soğandaki fiyat artışını yüzde 50 ile patates, yüzde 46,15 ile kabak, yüzde 45,88 ile sivri biber, yüzde 43,18 ile domates, yüzde 33,33 ile yeşil soğan, yüzde 23,21 ile salatalık, yüzde 16,67 ile kuru üzüm, yüzde 16,36 ile limon takip etti.”
Üretici-market fiyat farkı
Haziran ayında üretici ve market arasındaki fiyat farkı en fazla elmada yaşandı. Üretici ve market arasındaki fiyat farkı en fazla yüzde 295,01 ile elmada görüldü. Fiyat farkı kuru kayısıda yüzde 284,81, maydanozda yüzde 284,62, kırmızı mercimekte yüzde 267,99, kuru incirde yüzde 236,84, sütte 230,94, kuru fasulyede yüzde 219,71, karpuzda yüzde 206,67 oldu.
Elma 4 kat, kuru kayısı ve maydanoz 3,8 kat, kırmızı mercimek 3,7 kat, kuru incir 3,4, süt 3,1, kuru fasulye 3,2, karpuz 3,1 kat fazlaya tüketiciye satılmaktadır. Üreticiden 1 lira 23 kuruşa satılan elma markette 4 lira 86 kuruşa, 9 lira olan kuru kayısı 34 lira 63 kuruşa, 33 kuruş olan maydanoz 1 lira 25 kuruşa, 1 lira 97 kuruş olan kırmızı mercimek 7 lira 25 kuruşa,12 lira olan kuru incir 40 lira 42 kuruşa, 1 lira 39 kuruş olan süt 4 lira 60 kuruşa, 3 lira 26 kuruş olan kuru fasulye 10 lira 42 kuruşa, 46 kuruş olan karpuz 1 lira 41 kuruşa satılmaktadır.
Fiyat değişimlerinin nedenleri-
Üretici fiyatlarında en fazla fiyat artışının kuru soğan ve patateste görüldüğünü, bu ürünlerin yanı sıra kabak, sivri biber, domates, yeşil soğan, salatalık, kuru üzüm gibi ürünlerde fiyat artışları yaşandığını vurgulayan Bayraktar, şu bilgileri verdi:
“Kuru soğan ve patates fiyatları son günlerde ana gündem konusu olmuştur. Bu dönemde arz sınırlı bir alandan kısıtlı miktarda sağlanmaktadır. Adana’da hasat tamamlanmıştır. Hatay’da ise hasadın sonuna gelinmektedir. Bu duruma Hatay’da hastalık nedeniyle patates verimindeki düşüş, İzmir Ödemiş’te ekim alanlarındaki daralma da eklenince fiyatlarda artış yaşanmıştır. Fiyatlardaki artış geçicidir. Artan hava sıcaklıkları ile birlikte hasat 15 gün öne gelmiştir. Afyonkarahisar’da yer yer hasat başlamıştır. Önümüzdeki günlerde Niğde/Altunhisar, Afyonkarahisar/Sandıklı-Dinar’da, Bursa/İnegöl’de başlayacak olan hasatla birlikte fiyatların normal seviyelere ineceği tahmin edilmektedir.
Patateste olduğu gibi kuru soğanda da içinde bulunduğumuz dönemde arz sınırlı bir alandan Bursa, Adana, Hatay illerimizden sağlanmıştır. Adana patateste olduğu gibi kuru soğanda da hasat tamamlanmıştır. Hatay’da ve Bursa’da ise hasadın sonuna gelinmektedir. Fiyat artışında kuru soğanda genel itibarıyla ekim alanlarındaki daralma ve olumsuz hava koşullarının bir sonucu olarak üretimindeki düşüşün etkisi olmuştur. Amasya’da erkenci çeşitlerin hasadı yeni yeni başlamıştır. Fiyatların yeni hasatlarla birlikte düşmesi beklenmektedir.
Kabak, sivri biber, domates, salatalık gibi ürünlerde fiyatları, örtü altı üretimin sonuna yaklaşılması ve tarla ürünlerinin tam olarak piyasaya girmemiş olması, yayladaki seralarda da hasadın tam başlamaması, buna bağlı olarak arzdaki daralma artırmıştır.
Yeşil soğanda hasat edilen ürün miktarındaki azalma fiyata yansımıştır.
Üreticide fiyatı en fazla düşen ürün şeftali oldu. Mevsim itibarıyla şeftalide hasat edilen ürün miktarındaki artışa bağlı olarak fiyatlarda düşüş meydana geldi. Kirazda ise hasat döneminde yağışların kirazı olumsuz etkilemesinin yanı sıra, ihracattaki yavaşlama fiyatlarda gerilemeye yol açtı. Patlıcan, karpuz ve yeşil fasulyede hasat edilen ürün miktarındaki artışla birlikte fiyatlar düştü.”
Seçilmiş ürünlerde 29 Haziran 2018 tarihi itibarıyla ortalama üretici, hal, pazar ve market fiyatları ve fiyat farkları:
| Ürünler |
Üretici |
Hal |
Pazar |
Market |
Hal/ Üretici |
Pazar/ Üretici |
Market/ Üretici |
|
Fiyatı (TL/Kg) |
Fiyatı (TL/Kg) |
Fiyatı (TL/Kg) |
Fiyatı (TL/Kg) |
Fiyat Farkı (Yüzde) |
Fiyat Farkı (Yüzde) |
Fiyat Farkı (Yüzde) |
| Elma |
1,23 |
2,90 |
3,42 |
4,86 |
135,77 |
177,78 |
295,01 |
| Kuru kayısı |
9,00 |
- |
25,00 |
34,63 |
- |
177,78 |
284,81 |
| Maydanoz (adet) |
0,33 |
0,40 |
1,04 |
1,25 |
23,08 |
220,51 |
284,62 |
| Kırmızı mercimek |
1,97 |
3,20 |
6,67 |
7,25 |
62,44 |
238,41 |
267,99 |
| Kuru incir |
12,00 |
- |
40,00 |
40,42 |
- |
233,33 |
236,84 |
| Süt (litre) |
1,39 |
- |
- |
4,60 |
- |
- |
230,94 |
| Kuru fasulye |
3,26 |
4,50 |
7,30 |
10,42 |
38,04 |
123,93 |
219,71 |
| Karpuz |
0,46 |
0,73 |
1,10 |
1,41 |
58,70 |
139,13 |
206,67 |
| Yeşil mercimek |
3,21 |
5,00 |
7,33 |
9,23 |
55,76 |
128,45 |
187,54 |
| Patlıcan |
0,94 |
1,48 |
1,92 |
2,65 |
57,45 |
103,90 |
181,70 |
| Marul (adet) |
0,89 |
1,38 |
1,87 |
2,46 |
54,93 |
110,33 |
176,88 |
| Domates |
1,58 |
2,36 |
3,08 |
4,18 |
49,84 |
95,77 |
165,48 |
| Kiraz |
2,00 |
3,67 |
3,88 |
5,24 |
83,33 |
93,75 |
161,87 |
| Limon |
3,20 |
4,96 |
7,63 |
8,32 |
55,00 |
138,28 |
160,12 |
| Kabak |
1,27 |
1,63 |
2,33 |
3,09 |
28,68 |
84,21 |
143,74 |
| Şeftali |
1,70 |
2,67 |
3,30 |
4,12 |
56,86 |
94,12 |
142,55 |
| Havuç |
2,00 |
3,07 |
3,38 |
4,82 |
53,50 |
68,75 |
141,17 |
| Salatalık |
1,15 |
1,47 |
2,17 |
2,76 |
27,83 |
88,41 |
139,65 |
| Sivri Biber |
1,55 |
2,16 |
2,55 |
3,65 |
39,35 |
64,52 |
135,62 |
| Fındık (iç) |
23,00 |
- |
47,50 |
52,42 |
- |
106,52 |
127,92 |
| Yeşil Fasulye |
2,31 |
3,05 |
4,25 |
5,06 |
31,89 |
83,78 |
118,79 |
| Zeytinyağı |
14,00 |
- |
|
29,71 |
- |
- |
112,18 |
| Yeşil soğan (kg) |
2,33 |
3,04 |
4,13 |
4,86 |
30,29 |
76,79 |
108,39 |
| Kuru soğan |
2,43 |
3,25 |
4,00 |
4,97 |
33,56 |
64,38 |
104,08 |
| Antep fıstığı |
40,00 |
- |
70,00 |
81,13 |
- |
75,00 |
102,83 |
| Kuru üzüm |
7,00 |
- |
12,00 |
13,60 |
- |
71,43 |
94,24 |
| Patates |
2,10 |
2,89 |
3,60 |
3,77 |
37,62 |
71,43 |
79,43 |
| Nohut |
6,81 |
6,85 |
9,83 |
12,02 |
0,59 |
44,40 |
76,52 |
| Pirinç |
3,52 |
5,00 |
5,33 |
6,19 |
42,05 |
51,52 |
75,98 |
| Dana eti |
29,39 |
- |
- |
47,01 |
- |
|
|
...
