Söylenceye göre çayın serüveni bundan yaklaşık 5000 yıl önce ilk defa Çin’de ferahlatıcı etkisinin tesadüfen keşfedilmesi ile başlıyor. Günümüzde ise çayların bir kısmı hoş lezzetleri nedeniyle içilirken bir kısmı da sağlık için tüketiliyor.
Özellikle kış aylarında görülme sıklığı artan grip (influenza), soğuk algınlığı, bademcik iltihabı gibi hastalıklardan korunabilmek için doğanın bize sunduğu kaynaklardan faydalanmak önem kazanıyor. Günümüzde sağlık üzerindeki olumlu etkileri bilinen bitki çaylarının zengin içerikleri sayesinde hastalıklara karşı doğal bir koruma sağladığını söyleyen Medline Adana Hastanesi’nden Klinik Diyetisyen Duygu Özbay, şifa dağıtıcı özelliği bilinen 10 bitki çayını ve faydalarını anlattı.
Rezene
Kokusu biraz tatsız gibi olsa da rezene çayının çokça faydasının olduğu biliniyor. İçeriğindeki A ve B kompleksi, C ve D vitaminleriyle antioksidanlar açısından zengin olan rezene çayı kış aylarında sık yakalanılan soğuk algınlığının belirtilerini bastırıyor ve vücuttaki bakterilere karşı savaşıyor. Ayrıca bağışıklık sistemini destekleyerek vücudun hızlı bir şekilde toparlanmasına katkı sunuyor.
Biberiye
Kokusu ve görünümü ile çam ağacını andıran ve et yemeklerine lezzet katması için de kullanılan biberiye, sıcak ya da soğuk tüketilebilen çayı sayesinde sayısız fayda sunuyor. İçerisinde barındırdığı vitaminler yardımıyla bağışıklığı güçlendirip metabolizmanın hastalıklara karşı mücadele etmesine yardımcı olan rezene, antioksidan yoğunluğu sayesinde vücutta bulunan toksinlerin atılmasını da sağlıyor.
Ekinezya
Yapılan araştırmalar, papatyagiller familyasına ait ekinezyanın bağışıklık sistemini güçlendirirken, grip virüsü gibi ortak patojenlere karşı koruyucu etkisi olduğunu da gösteriyor. Ekinezya çayı, grip ve nezleden kaynaklanan ağrıları hafifletiyor. İçeriğinde bulunan vitamin, mineral ve antioksidanlar sayesinde ise üst solunum yollarının yanı sıra migren ve anksiyete gibi sorunların gelişmesine de karşı koyuyor.
Adaçayı
Kökeni ve tüketimi çok eskilere dayanan adaçayının özleri bağışıklık sistemini güçlendirici polifenoller içeriyor. Uçucu bileşenleri sayesinde grip ve soğuk algınlığının yol açtığı boğaz ve ağızdaki iltihaplanmanın yanı sıra enfeksiyonu önlemeye yardım ediyor. Ayrıca içeriğinde bulunan bol miktarda antioksidan bileşenlerin alzheimera karşı koruyucu etki gösterdiği de biliniyor.
Zerdeçal
Genellikle baharat formunda veya kuru halde yemeklerde kullanmaya alışık olduğumuz zerdeçal, son zamanlarda çay olarak da tüketiliyor. Bağışıklık sistemini güçlendirip soğuk algınlığı gibi hastalıkların önünü kestiği için tam bir kış çayı olan zerdeçal, içeriğinde bol miktarda bulunan ve kendisine rengini de veren kurkumin sayesinde hastalıkların iyileşmesini de hızlandırıyor.
Kuşburnu
Özellikle son yıllarda oldukça popüler hale gelen kuşburnunun, bağışıklık sistemini güçlendiren en iyi bileşenlerden C vitamini bakımından oldukça zengin olduğu biliniyor. C vitamini ise beyaz kan hücrelerini uyarıyor, ayrıca astımın önlenmesi ve solunum sisteminin genel sağlığı için fayda gösteriyor. Ancak özelliklerini yitirmemesi için kuş burnu çayının kısa süreli demlenip ardından hızlıca tüketilmesi önem kazanıyor.
Ihlamur
Anadolu’da en iyi bilinen doğal soğuk algınlığı ve grip ilacı olan ıhlamur çayı özellikle kışın sık sık gelişen öksürük probleminin tedavisinde kullanılıyor. Balla karıştırılması ise etkisini artırırken öksürük sebebiyle solunum yollarında yaşanan tahribatın giderilmesini sağlıyor. Metabolizmayı kuvvetlendirerek vücut direncini de artıran ıhlamur çayı, bu sayede kan dolaşımını da hızlandırıyor.
Zencefil
Faydaları saymakla bitmeyen zencefil, grip, soğuk algınlığı, boğaz ağrısı ve öksürüğün yanı sıra mide bulantılarını gidermekte de fayda sağlıyor. Kış hastalıklarına kalkan olan zencefil çayı aynı zamanda sindirim sistemini rahatlatan bileşenler de içeriyor. Ancak oldukça sert bir tadı olduğundan, zencefili demlerken bunu göz önünde bulundurmak gerekiyor.
Tarçın
Tropikal ilkimde yetişen tarçın, genellikle baharat olarak bilinmekle beraber çay olarak da tüketilebiliyor. Tarçın çayı, kabuk ya da toz tarçın kullanılarak hazırlanabiliyor. Çay yapılırken kabuklarından yapılması ise içindeki öz yağlardan faydalanmayı sağlıyor. Soğuk algınlıklarının artış gösterdiği kış aylarında yüksek C vitamini kaynağı olan limonla birlikte tüketilmesi enfeksiyon riskini azaltırken boğaz ağrılarına karşı da yüksek etki gösteriyor.
Papatya
Papatya çayı, içerdiği bileşenler sayesinde oldukça etkili bir antibakteriyel olarak biliniyor. Kışın sıkça karşımıza çıkan soğuk algınlığı, boğaz ağrısı, burun tıkanıklığı gibi şikâyetleri azaltmaya yardımcı olduğu kadar bağışıklık sistemini güçlendirmek için de tüketilebiliyor.
Bitki çaylarının tüm yararlarına karşın ölçülü bir şekilde tüketilmesi gerektiğini hatırlatan Dyt. Özbay, “Bitki çaylarının aşırı tüketimi, hastalıklardan korunmak ve bağışıklık sistemini güçlendirmek isterken, çarpıntı, karaciğeri ve böbrekleri yorama, yüksek tansiyon gibi birtakım istenmeyen sonuçlar doğurabilir. Ayrıca, özellikle hamileler ile kronik hastalığı olanların bu çayları kullanmadan önce doktorlarına danışılmaları gerekir” diyor.
